«Πρόσθετα τροφίμων: Ποιες είναι οι κατηγορίες και πώς να τα αναγνωρίσεις στις ετικέτες"
Τα Ε στα τρόφιμα: Τι ρόλο παίζουν και γιατί με απασχολούν
Πολλές φορές όταν ψωνίζω στο σούπερ μάρκετ, πιάνω τον εαυτό μου να χαζεύει τις ετικέτες. Όχι από άγχος, ούτε από φόβο. Από περιέργεια. Πίσω από μια απλή συσκευασία, κρύβεται συχνά ένα μικρό κείμενο – ένα κατεβατό από λέξεις, αριθμούς, σύμβολα. Ένας ολόκληρος κόσμος. Ο κόσμος των προσθέτων.
Δεν τα φοβάμαι. Απλώς θέλω να ξέρω.
Ο ρόλος των "Ε"
Τα πρόσθετα τροφίμων – αυτά τα γνωστά μας "Ε" – δεν μπήκαν τυχαία στα προϊόντα. Κάθε ένα από αυτά εξυπηρετεί κάποιο σκοπό. Κάποιο διατηρεί τη φρεσκάδα, κάποιο δίνει χρώμα, κάποιο βοηθά τα υλικά να «δένουν» μεταξύ τους.
Το ψωμί δεν μπαγιατεύει. Η σάλτσα μένει αναλλοίωτη. Το παγωτό έχει βελούδινη υφή. Η μαγιονέζα δεν κόβει. Όλα χάρη σε μικρές ποσότητες από αυτές τις ουσίες. Δεν είναι όλες ίδιες, ούτε όλες με την ίδια λειτουργία.
Γι' αυτό και χωρίζονται σε κατηγορίες – ανάλογα με το ρόλο που παίζουν.
Συντηρητικά: το πάγωμα του χρόνου
Αυτή είναι η πιο διαδεδομένη ομάδα. Τα συντηρητικά είναι εκεί για να παγώσουν τον χρόνο. Να εμποδίσουν ένα τρόφιμο να αλλοιωθεί, να χάσει την υφή και τη γεύση του. Να αντέξει τη μεταφορά, την αποθήκευση, το ράφι.
Και λειτουργούν. Μπορείς να έχεις μπροστά σου ένα μπισκότο για μήνες και να φαίνεται σαν μόλις βγήκε απ' το φούρνο.
Αλλά αυτό που είναι ζωντανό, κάποια στιγμή χάνεται.
Αυτό που είναι αληθινό, αλλάζει.
Τα συντηρητικά το ξέρουν αυτό. Κι εμείς το ξέρουμε. Και κάπου εκεί, γεννιέται ένα μικρό ερώτημα. Δεν το απορρίπτω. Απλώς δεν το αγνοώ.
Χρωστικές: η εικόνα μετράει
Ένα κίτρινο παγωτό, μια φούξια καραμέλα, ένα ροζ μπισκότο. Όλα φαίνονται πιο νόστιμα όταν έχουν το "σωστό" χρώμα. Είναι οι χρωστικές που δίνουν το wow στην εμφάνιση, που φτιάχνουν μια διάθεση. Που κάνουν το προιόν να μοιάζει με αυτό που θέλουμε να είναι.
Δεν έχουν γεύση, δεν έχουν άρωμα. Έχουν εικόνα.
Και ναι, παίζουν τον ρόλο τους. Απλώς εγώ προτιμώ να ξέρω ποιος παίζει στη σκηνή.
Αντιοξειδωτικά: σταθερότητα χωρίς θόρυβο
Τα αντιοξειδωτικά είναι πιο διακριτικά. Δεν φαίνονται. Δεν ακούγονται. Δεν κάνουν εντύπωση.
Είναι εκεί για να κρατήσουν κάτι όπως είναι. Να μην αλλοιωθεί από το φως, τον αέρα. Να μη σκουρύνει η σάλτσα, να μη μαυρίσει το λάδι. Συνήθως συνεργάζονται με τα συντηρητικά, σιωπηλά. Με κοινό στόχο: τη σταθερότητα.
Γαλακτωματοποιητές και σταθεροποιητές: να μη διαλύονται τα πράγματα
Το λάδι με το νερό δεν ενώνονται εύκολα. Είναι η φύση τους. Και όμως, σε πολλές τροφές καταφέρνουν να συνυπάρχουν. Πώς;
Μπαίνει κάτι ανάμεσά τους. Ένας γαλακτωματοποιητής. Ένας σταθεροποιητής. Ένα συστατικό που δεν έχει γεύση, αλλά κρατάει τη δομή του προϊόντος σταθερή. Να μη χωρίσει το υγρό από το στερεό. Να μείνει «δεμένο».
Δεν το καταλαβαίνεις πάντα. Το νιώθεις όμως.
Ενισχυτικά γεύσης: η ένταση που δεν βλέπεις
Ένα σνακ μπορεί να είναι εθιστικό. Να τρως τη μία μπουκιά μετά την άλλη, χωρίς σταματημό. Δεν είναι μόνο η γεύση του. Είναι αυτό το κάτι που κάνει την εμπειρία έντονη.
Αυτό το κάτι, είναι συχνά ένα ενισχυτικό γεύσης. Δεν έχει δική του γεύση, αλλά κάνει τις άλλες πιο δυνατές. Δεν το πιάνεις πάντα, αλλά είναι εκεί. Και είναι αυτό που σε κάνει να μην μπορείς να σταματήσεις.
Πού βρίσκονται όλα αυτά;
Μπορεί να είναι σε:
ένα μπισκότο,
μια μπάρα,
μια έτοιμη σάλτσα,
μια μαργαρίνη,
ένα «υγιεινό» σνακ.
Μπορεί να υπάρχουν όλα μαζί. Γιατί ένα προϊόν πρέπει να αντέξει. Να φαίνεται ωραίο. Να είναι σταθερό. Να μείνει στο ράφι μήνες.
Δεν είναι θέμα καλού ή κακού. Είναι θέμα βιομηχανικής λογικής.
Και η λογική αυτή είναι απλή: ανθεκτικότητα, εμφάνιση, σταθερότητα.
Και η καθαρή διατροφή; Πού μπαίνει σε όλο αυτό;
Η καθαρή διατροφή δεν έρχεται να ακυρώσει κάτι. Δεν είναι αντίπαλος. Δεν έχει κανόνες και απαγορεύσεις. Είναι μια ματιά. Ένας τρόπος να δεις το φαγητό διαφορετικά.
Να κοιτάξεις τι έχει το πιάτο σου. Να καταλάβεις τι τρως.
Όχι για να το κρίνεις. Αλλά για να το επιλέξεις.
Όταν βλέπω ένα προϊόν με συστατικά που δεν αναγνωρίζω, το αφήνω. Όχι γιατί φοβάμαι. Αλλά γιατί δε με αφορά. Δεν είναι η κουλτούρα που θέλω στο φαγητό μου. Δεν μου ταιριάζει.
Μαγειρεύοντας με λίγα, αλλά δικά μου
Αν φτιάξω ψωμί με αλεύρι, νερό, μαγιά και αλάτι – δεν χρειάζομαι σταθεροποιητές.
Αν φτιάξω μια σάλτσα με ντομάτα, λάδι και βασιλικό – δεν χρειάζομαι ενισχυτικά γεύσης.
Δεν είναι η απλότητα το ζητούμενο. Είναι η αλήθεια.
Η καθαρή διατροφή δεν έχει ανάγκη από "Ε". Δεν ψάχνει το τέλειο. Θέλει το απλό. Το γνωστό. Το φτιαγμένο με φροντίδα.
Δεν είναι όλα ή τίποτα
Δεν απορρίπτω ό,τι έχει πρόσθετα. Δεν πετάω το ντουλάπι. Απλώς διαλέγω. Και όσο πιο πολύ καταλαβαίνω τι βλέπω, τόσο πιο εύκολα αποφασίζω τι θέλω. Τι μου κάνει.
Η καθαρή διατροφή είναι αυτό: επίγνωση χωρίς φανατισμό.
Μια απόφαση ήρεμη, χωρίς τύψεις. Μια ματιά ήσυχη, χωρίς απόλυτα.
Το φαγητό που καταλαβαίνεις
Μου αρέσει να ξέρω τι τρώω. Να αναγνωρίζω τη γεύση του λαδιού, τη μυρωδιά του βασιλικού, την υφή του γιαουρτιού. Να θυμάμαι τη συνταγή που έφτιαξα με τα χέρια μου. Να φτιάχνω κάτι που δεν έχει ανάγκη εξηγήσεις.
Και κάπως έτσι, κάθε φορά που ανοίγω το ντουλάπι, δεν κοιτάζω απλώς συσκευασίες. Κοιτάζω ιστορίες. Αυτές που έχω διαλέξει να έχουν θέση στο τραπέζι μου.
Αν όλα αυτά σου φαίνονται πολλά και αναρωτιέσαι, πώς εφαρμόζεται στην πράξη; δες πώς μοιάζει μια μέρα μου με καθαρή διατροφή
Καθαρή διατροφή στην πράξη: πώς κυλάει μια μέρα
https://www.evisnutritiontips.gr/2025/07/blog-post_17.html
Να φροντίζετε το σώμα σας, το μυαλό σας και την ψυχή σας.
Εύη Μπέλλου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Ιωάννης Χατήρης/ Reinhard Löbbert/ Ulrike Berges/ Joachim Beck/ Dietlind Hanrieder, Χημεία Τροφίμων & Βασικές Αρχές Διατροφής, Εκδοτικός Όμιλος Ίων, 2017
Δημήτριος Μπόσκος ΟΜ. Καθηγητής Α.Π.Θ, Χημεία Τροφίμων, Εκδόσεις Γαρταγάνη, Θεσσαλονίκη 2021.
Ευστράτιος Κυρανάς, Πρόσθετα Τροφίμων και Νομοθεσία, Εκδόσεις Τζιόλα 2021.
Photo by Babs Gorniak on Unsplash
